Een grote groep mensen met een beperking wil graag aan de slag, dat móéten we faciliteren

De klimaattafel Energiesysteem van het UWV telde in 2022 48.000 openstaande vacatures voor vakmensen die de energietransitie mogelijk moeten maken. Tegelijkertijd stijgt de vraag naar arbeidskrachten binnen de groene waterstofbranche. Schatting is dat de arbeidsvraag in Nederland tot 2030 38.000 fte bedraagt. Dat concluderen CE Delft en SEO Economisch Onderzoek op verzoek van GroenvermogenNL. Het gaat om bijna 31.000 fte aan tijdelijke banen in de aanleg- en ontwikkelfase, en per jaar 1.000 fte aan permanente banen tot 2030. Daarbij is er vooral vraag naar technisch geschoolde professionals. Denk aan beroepen in de elektrochemie, elektrotechniek, procestechnologie, chemie, verbrandingstechnologie, systeemintegratie en (micro)biologie.

Kans krijgen

Tegelijkertijd is er dus dat grote onbenutte arbeidspotentieel. René van Hooren is manager impact & bestedingen bij HandicapNL, een organisatie die projecten organiseert en ondersteunt voor mensen met een beperking om zoveel als mogelijk uit het leven te halen. “Van de Nederlandse beroepsbevolking bedraagt de arbeidsparticipatie ongeveer 75-80%. Als je dat vergelijkt met de groep mensen in Nederland met een fysieke beperking die graag zou willen werken, dan bedraagt die participatie slechts 40%. Voor mensen met een verstandelijke beperking is dat zelfs maar 15%. Natuurlijk, er is een groep mensen voor wie werken niet mogelijk is, maar er is dus ook een grote groep die op dit moment geen kans krijgt.”

Arbeid centraal

“Werk is belangrijk voor mensen met een handicap zelf én voor de samenleving”, vervolgt hij. “In Nederland leven we in een arbeidsbestel. Betaalde arbeid staat centraal in onze samenleving en zorgt voor structuur, ontwikkeling, inkomen en sociaal contact. Mensen willen graag een maatschappelijk bijdrage leveren. Bovendien weten we dat mensen zonder werk gemiddeld genomen ongezonder en eenzamer zijn. Dat heeft allerlei gevolgen voor hun welbevinden en gezondheid, wat leidt tot een groter beroep op kostbare zorg.” Bovendien staan bedrijven in diverse branches te springen om arbeidskrachten, zoals bij de ontwikkeling van verschillende waterstofprojecten in Nederland. “Het is ‘win-win’ en toch gebeurt het nog onvoldoende.”

Paralympische Spelen

Tijdens de Paralympische Spelen (geopend op 28 augustus) kijkt de wereld naar wat mensen met een beperking heel goed kunnen. We zien sprinters, zitvolleyballers, wheelers, zwemmers, zeilers en roeiers excelleren binnen hun expertise. Tot 8 september staat er een spotlight op deze toptalenten. Terwijl, wanneer de Spelen er niet zijn, we vooral kijken naar wat mensen met een beperking níét kunnen. “We kijken met een medische bril naar mensen met een beperking”, knikt Van Hooren. “Waar heeft iemand last van? Hoe kunnen we dat fixen? Daarbij vergeten we dat mensen ménsen zijn. We moeten ook met een sociale bril kijken. Wat is er nodig om mee te doen in de samenleving? Hoe kunnen werkgevers veranderen? En wat kan deze groep bijdragen?”

Actieverklaring

Tijdens de Spelen tonen de Paralympische atleten hun wilskracht, veerkracht en denkkracht op het hoogste podium. Dat inspireerde Missie H2 (bestaande uit Remeha, Shell, Vopak, Gasunie, Eneco, Groningen Seaports, Toyota en Port of Amsterdam) en NOC*NSF om een actieverklaring op te stellen. Op 1 september ondertekenden Sietse Wijnstra namens Missie H2, Jacco Vonhof namens VNO-NCW en MKB Nederland, Marc van den Tweel namens NOC*NSF en de Ministeries VWS en SZW de actieverklaring. Andere aanwezigen werden ook uitgenodigd om het document te ondertekenen. Vervolgens is het actieplan aangeboden aan staatssecretaris Jurgen Nobel van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De ondertekenaars beloven meer inspanningen te leveren om de eigen werkvloer toegankelijker te maken. Ook gaan zij werving en selectie zo inclusief en toegankelijk mogelijk maken, kennis en ervaring delen en de boodschap van een meer inclusieve werkvloer uitdragen. NOC*NSF-directeur Marc van den Tweel: “Wij voegen in Parijs de daad bij het woord. Zodat we versneld kunnen werken aan een inclusieve arbeidsmarkt, die werkt voor mensen met een beperking, voor werkgevers en uiteindelijk voor ons allemaal.”

Mindset

Hoe werk je in de praktijk als bedrijf aan inclusiviteit? Hoe behoud je nieuwe krachten duurzaam binnen je organisatie? Van Hooren: “Het begint bij het bespreekbaar maken. Een inclusieve organisatie is geen HR-project. Het vraagt iets van het hele bedrijf, van management tot de collega met wie je het kantoor deelt. Je moet het zien zitten om rekening met iemand te houden en over vooroordelen heen te kijken. Ieders inspanning is nodig om mensen een welkom gevoel te geven. Daarnaast zijn er praktische zaken nodig, afhankelijk van de persoon. Denk aan een aangepaste werkplek, een rustruimte of de mogelijkheid om geregeld thuis te werken. Ook een buddy of steunnetwerk, waarbij ervaringsdeskundigen elkaar steunen, behoort tot de mogelijkheden. Het vraagt iets van de mindset van alle medewerkers, inclusief de medewerker met de handicap zelf. Ook die moet de drempel over durven te gaan en de kans grijpen.”

Nieuw normaal

Voor het realiseren van de doelen van de energietransitie is onbeperkte energie en menskracht nodig. Van Hooren: “Een aantal sociale ondernemingen in Nederland weet al goed de bedrijfsmatige en maatschappelijke doelen te koppelen. Maar het is nog niet genoeg. De grote klapper om mensen met een handicap echt deel te laten nemen aan de maatschappij moet uit het reguliere bedrijfsleven komen. Daar mag een tandje bij. Hier ligt ook een opdracht voor de overheid. De regelgeving is zeer complex, zoals bleek uit het OCTAS-rapport (een onderzoek naar ons arbeidsongeschiktheidsstelsel). Werkgevers en -nemers lopen er beide tegenaan. Bovendien loont arbeid niet altijd en is er de onzekerheid bij werknemers of zij er financieel niet op achteruit gaan wanneer een baan niet goed blijkt uit te pakken. Pas wanneer de regelgeving eenvoudiger is, wordt het mogelijk dat het normaal is dat bedrijven in Nederland ook medewerkers met een handicap in dienst hebben. Wat mij betreft ‘het nieuwe normaal’.”