Watertaxi laat zien wat mogelijk is

Enviu is een stichting die ondernemingen opzet die impact maken met een sterke businesscase. Als Enviu Mobility is het actief in de maritieme sector en in stedelijke mobiliteit. Enviu’s maritieme avontuur startte in de binnenvaartsector. “Een eigenaar van een Nederlandse rederij die emissieloos wilde varen, benaderde ons”, vertelt Daniël Moolenburgh, venture builder bij Enviu. “Emissieloos varen vraagt om een flinke investering in de vloot, maar het verdienmodel was onzeker. En dus kwam de rederij niet verder.”

Verdienmodel 

“Het belangrijkste struikelblok van de rederij was het verdienmodel op de lange termijn”, vervolgt Daniël. “De meeste contracten voor het vervoer van ladingen zijn voor de korte termijn. Wij gingen met de afnemende partijen praten. Wilden zij het vervoer voor langere tijd vastleggen bij de rederij in ruil voor de zekerheid van duurzaam vervoer? Dat lukte; Future Proof Shipping was geboren.”

Voorbeeldproject 

Ondertussen voer er in Rotterdam nog geen schip op waterstof én was het niet mogelijk om alternatieve brandstoffen te tanken. Daniël: “Daar wilden we verandering in brengen, en dus gingen we in gesprek met belanghebbenden. De scheepvaart wil best overstappen op duurzame brandstoffen, mits de prestaties en de kosten vergelijkbaar zijn met die van diesel én het mogelijk is om gebunkerd te tanken. Terwijl de leveranciers de zekerheid nodig hadden dat zij hun brandstof konden verkopen. Ze kwamen er niet uit. Om te laten zien dat het wél mogelijk is, gingen wij aan de slag met een voorbeeldproject: SWIM.”

Watertaxi 

Daniël zocht partijen om mee samen te werken. “Zepp.solutions en Flying Fish kwamen aan boord voor de techniek en als marktpartij vonden we de watertaxi Rotterdam. Die had namelijk de ambitie om in 2030 emissieloos te varen. Ze beschikten al over twee elektrische taxi’s maar waren niet helemaal tevreden over de snelheid en reikwijdte van de vaartuigen. Dus wilden ze onderzoeken of waterstof een oplossing kon zijn. Met dank aan een investering van de gemeente Rotterdam konden we ons project realiseren.”

Waterstof als winnaar 

Dat de taxi op waterstof zou varen, was voor Enviu van begin af aan duidelijk. “Uit eerdere studies die ik deed kwam waterstof in dit soort gevallen als winnaar uit de bus. De taxi die we hebben laten maken wordt vanuit een fuell cell elektrisch aangedreven.” Naast hun activiteiten voor de watertaxi ontstond ook een breder gesprek in de haven. “We richtten de stakeholdersgroep Green Energy Refuling Station (GERS) op. Daarin praatten we verder over de mogelijkheden om een tankstation voor waterstof te ontwikkelen.”

Feestelijke lancering 

De watertaxi MSTX 22 is op 30 augustus 2022 gedoopt en in de vaart genomen. Het is een gewone watertaxi, maar dan met een elektrische aandrijving vanuit een waterstof-brandstofcel met een vermogen van 45 kW. In de boeg bevinden zich de waterstoftanks van 14 kg. Er is plaats voor twaalf inzittenden en de topsnelheid is 25 km/u. De watertaxi gaat de boeken in als een succes. Daniël: “Inclusief een feestelijke lancering waarbij ook de CEO van de Port of Rotterdam en een vertegenwoordiger van Shell aanwezig was.” 

Tijdelijke tankoplossing 

Toch leidde het maar ten dele tot het gewenste resultaat. “De watertaxi voer op waterstof vanuit een tijdelijke tankopstelling, dat was niet ideaal. Het is nog niet gelukt om hier een langere termijn oplossing voor te realiseren. Bovendien blijft de horizon onduidelijk. GERS ontwikkelde zich tot stuurgroep en deed zelfs een tender uit, maar daar schreef helaas niemand op in. We hadden op meer effect gehoopt. Al zijn er in de haven momenteel volop andere ontwikkelingen op het gebied van waterstof.” 

Succesvol 

Daniël benadrukt dat het project toch succesvol is geweest. “We wilden met de watertaxi aantonen dat het mogelijk was, dat is gelukt. Maar minstens zo belangrijk was het om het gesprek over waterstof verder te voeren en bewustzijn bij gebruikers te verhogen. Je moet elkaar niet blijven overtuigen met ideeën, dan blijf je met papieren slaan. Soms moet je iets gewoon doen om te kijken of het werkt. De watertaxi op waterstof werkt, maar de omstandigheden zijn nog niet zover. Deze lessen brengen ons verder.” 

Systeemverandering 

De watertaxi is één van de projecten van Enviu, maar de stichting doet meer. “Enviu houdt zich bezig met het terugdringen van plastic afval in Nederland en Indonesië, ondersteunt boeren bij regeneratieve landbouw in Kenia en werkt aan de circulaire textielketen in India. In eerste instantie ontwikkelde Enviu losstaande projecten zoals de Energy Dance Floor, maar door de jaren heen heeft het zich ontwikkeld tot een partij die op verschillende gebieden werkt aan systeemverandering. We zijn ervan overtuigd dat, wanneer impact maken in de missie van een bedrijf verweven is, je echte systeemveranderingen kunt bereiken. De impact groeit mee met het businessmodel. Dat onze waarden vervlochten zijn met onze missie, past goed bij mij. Alles wat we doen draait uiteindelijk om het maken van impact.”

Realistischer 

Hoe ziet Daniël de rol van waterstof in de energietransitie? “Ik denk dat de visie op waterstof veranderd is ten opzichte van een jaar of vijf geleden. In die tijd was er een enorme push om waterstof overal in te zetten. Nu is de blik wat realistischer. Je kunt niet olie als energiebron overal vervangen door één andere bron, het moet een mix zijn. Waterstof is in sommige branches en op sommige plekken een zeer geschikte oplossing, maar het is niet het antwoord op alles. Bij het maken van waterstof gaat altijd energie verloren, dus wanneer het niet noodzakelijk is om waterstof te gebruiken, kun je beter direct de duurzaam opgewekte energie gebruiken. Voor bijvoorbeeld binnenvaartschepen is het wél een zeer geschikte oplossing.”